ડો.વાય.એસ.પરમાર યુનિવર્સિટી દ્વારા વિકસાવવામાં આવેલ સોલન શ્રેષ્ઠ ગાજર અને લક્ષ્મી ફ્રેન્ચ બીન
ડો. વાય.એસ. પરમાર યુનિવર્સિટી ઓફ હોર્ટિકલ્ચર એન્ડ ફોરેસ્ટ્રી, નૌની ખાતે વનસ્પતિ વિજ્ઞાન વિભાગ દ્વારા વિકસાવવામાં આવેલી બે શાકભાજીની જાતોને રાષ્ટ્રીય સ્તરે સતત પ્રદર્શન કરવા માટે શ્રેષ્ઠ પ્રદર્શન કરતી જાતો તરીકે ઓળખવામાં આવી છે. સમશીતોષ્ણ ગાજરની વિવિધતા સોલન શ્રેષ્ઠ અને ફ્રેન્ચ બીન જાત લક્ષ્મી તાજેતરમાં નવી દિલ્હીમાં કેન્દ્રીય વિવિધતા પ્રકાશન સમિતિ (CVRC) દ્વારા સત્તાવાર રીતે બહાર પાડવામાં આવી હતી.
આ જાતોનું પ્રદર્શન રાષ્ટ્રીય પ્રકાશન કાર્યક્રમમાં ઓલ ઈન્ડિયા કોઓર્ડિનેટેડ રિસર્ચ પ્રોજેક્ટ ઓન વેજીટેબલ ક્રોપ્સ (AICRP VC) ના પ્રોજેક્ટ કોઓર્ડિનેટર ડૉ. રાજેશ કુમાર દ્વારા રજૂ કરવામાં આવ્યું હતું. લક્ષ્મી અને સોલન શ્રેષ્ઠ બંનેની બહુવિધ પ્રદેશોમાં તેમના ઉત્કૃષ્ટ પ્રદર્શન માટે પ્રશંસા કરવામાં આવી હતી.
ઝોન I (જમ્મુ અને કાશ્મીર, હિમાચલ પ્રદેશ અને ઉત્તરાખંડ) અને ઝોન IV (પંજાબ, ઉત્તર પ્રદેશ, બિહાર અને ઝારખંડ) માં ખેતી માટે લક્ષ્મી ફ્રેન્ચ બીનની જાતની ભલામણ કરવામાં આવી છે, જ્યારે સોલન શ્રેષ્ઠ ઝોન IV અને તેના ભાગો માટે યોગ્ય છે. પંજાબ અને બિહાર. આ જાતો યુનિવર્સિટી દ્વારા અનુક્રમે 1992 અને 2016 માં વિકસાવવામાં આવી હતી અને રાષ્ટ્રીય પ્રકાશન માટે મંજૂર થતાં પહેલાં 2017 અને 2019 થી શાકભાજીના પાક પર AICRP હેઠળ પરીક્ષણ કરવામાં આવ્યું હતું.
ડો. રમેશ કુમાર ભારદ્વાજે, AICRP (VC) ના સોલન સેન્ટરના સંવર્ધક અને મુખ્ય તપાસનીશ, સમજાવ્યું કે બંને જાતોએ પરીક્ષણના ત્રણ વર્ષોમાં સતત પ્રદર્શન કર્યું. વારાણસી અને શ્રીનગરમાં આયોજિત AICRPની 39મી અને 41મી વાર્ષિક જૂથ મીટિંગમાં તેમના પરિણામોને માન્યતા આપવામાં આવી હતી. વૈજ્ઞાનિકો ડૉ. સંદીપ કંસલ, ડૉ. ડી. કે. મહેતા, ડૉ. કુલદીપ ઠાકુર, અને ડૉ. રાકેશએ આ જાતો માટે બીજની જાળવણી અને સામૂહિક ગુણાકારમાં મહત્ત્વનું યોગદાન આપ્યું છે.
સંશોધન નિયામક, ડો. સંજીવ ચૌહાણે, સોલન શ્રેષ્ઠના ગુણો પર પ્રકાશ પાડ્યો હતો, જે ગાજરની લાંબી, આકર્ષક, કેસરી રંગની, સ્વ-કોર સાથેના નળાકાર મૂળ માટે જાણીતી છે. તે વહેલું પરિપક્વ થાય છે, વાળ વગરના મૂળ સાથે સુંવાળું હોય છે અને β-કેરોટીનથી ભરપૂર હોય છે. સોલન શ્રેષ્ઠ સામાન્ય રોગો અને જીવાતો સામે પ્રતિરોધક છે, અને તેના મૂળનું સરેરાશ વજન 255-265 ગ્રામ છે, જે 225-275 ક્વિન્ટલ પ્રતિ હેક્ટર માર્કેટેબલ ઉત્પાદન આપે છે.
તેવી જ રીતે, લક્ષ્મી, ફ્રેન્ચ બીન કલ્ટીવાર, 65-70 દિવસમાં પાકતી 2-3 લાંબી, આકર્ષક, તાંતણા વિનાની લીલી શીંગો બનાવે છે. તે 150-200 ક્વિન્ટલ પ્રતિ હેક્ટરની ઊંચી વેચાણક્ષમ ઉપજ આપે છે, જેમાં પરિપક્વ બીજ સફેદ હોય છે જે હળવા પીળા પટ્ટાઓ સાથે હોય છે.
વાઇસ ચાન્સેલર પ્રો. રાજેશ્વર સિંહ ચંદેલે વૈજ્ઞાનિકોના યોગદાનની પ્રશંસા કરી હતી, એ નોંધ્યું હતું કે AICRPના સોલન સેન્ટરે યુનિવર્સિટીને મોટી ઓળખ અપાવી છે. તેમણે ભારપૂર્વક જણાવ્યું હતું કે આ જાતોની સફળતા, ખાસ કરીને તેમના ઉત્તમ પ્રદર્શન અને ખર્ચ-અસરકારકતાના સંદર્ભમાં, નાના અને સીમાંત ખેડૂતોને ઘણો ફાયદો થશે.
બંને જાતો ખુલ્લી પરાગનયનવાળી છે, જે તેમને મોંઘા હાઇબ્રિડ બિયારણોની સરખામણીમાં ખેડૂતો માટે વધુ સુલભ બનાવે છે. પ્રો. ચંદેલે વિશ્વાસ વ્યક્ત કર્યો કે આ ખુલ્લી પરાગનિત જાતો સમગ્ર દેશમાં ખેડૂતોની આજીવિકામાં ફાળો આપશે, ખાસ કરીને એવા પ્રદેશોમાં જ્યાં તેઓએ આશાસ્પદ પરિણામો દર્શાવ્યા છે.
પ્રો. ચંદેલે વધુમાં નોંધ્યું હતું કે આ જાતો હિમાચલ પ્રદેશ અને અન્ય રાજ્યોમાં કૃષિ અર્થતંત્રને વેગ આપવા માટે મહત્વપૂર્ણ ભૂમિકા ભજવશે જ્યાં તેઓ અત્યંત ઉત્પાદક સાબિત થયા છે.
પ્રથમ પ્રકાશિત: 18 નવેમ્બર 2024, 08:31 IST